Οι εξαρτήσεις…

Οι εξαρτήσεις είναι το σύμπτωμα. Δεν είναι η αιτία.

Υπάρχουν πολλών ειδών εξαρτήσεις, οι πιο γνωστές το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και ο τζόγος και οι λιγότερες διαδεδομένες ή, καλυτέρα, οι λιγότερο «συζητήσιμες», αυτές που αποφεύγονται να ιδωθούν ως τέτοιες, όπως η υπερφαγία/βουλιμία, οι μανιώδεις καταναλωτικές αγορές - γνωστή και ως shopping therapy, η εργασιομανία κ.α.

Η εξάρτηση ενέχει τον ψυχαναγκασμό. Πρέπει να πάρω τη δόση μου (όποιας μορφής), με ένα συγκεκριμένο τρόπο ή ιεροτελεστία’ αν διαταραχτεί αυτός ο τρόπος, είναι σχεδόν ίδιο με το να μην έχω πάρει τη δόση μου. Μένω ακάλυπτος, ανικανοποίητος, κενός. Νιώθω τόσο μεγάλο το κενό μέσα μου που το ταυτίζω με τον εαυτό μου. Μου υπερτονίζει πόσο μόνος νιώθω. Κι αυτό είναι ανυπόφορο.

Το κενό είναι η οδός για τις καταχρήσεις. Είπαμε, η εξάρτηση είναι το σύμπτωμα. Όσο το συναισθηματικό κενό δεν γεμίζει, όσο δεν ακούω τον εαυτό μου ότι άλλα είναι αυτά που του λείπουν τόσο θα επιμένει η εξάρτηση. Πόσοι και πόσοι, και όχι απαραίτητα στερεοτυπικά εξαρτημένοι - απομακρυνόμενοι από το στερεότυπο του τοξικο-εξαρτημένου - δεν έχουμε αλλάξει «δηλητήριο» μέσα στη διάρκεια της ζωής μας, δεν φύγαμε από τη μια εξάρτηση και πήγαμε στην άλλη. Από το τσιγάρο στο φαγητό, από το φαγητό στον τζόγο, από το αλκοόλ στο σεξ, από το σεξ στα ναρκωτικά... και πίσω πάλι.

Ας καταλάβουμε ότι η εξάρτηση είναι σύμπτωμα, επακόλουθο μιας βαθύτερης ανάγκης ενός ανθρώπου που βιώνει μοναξιά, που πονάει, που πενθεί για διαφόρων ειδών απώλειες συναισθηματικών κατά κύριο λόγο, που αποζητά να αποδράσει μουδιάζοντας έστω για λίγο τον ανυπόφορο πόνο. Ας δούμε ότι αυτός ο άνθρωπος κάτι έχασε και το ψάχνει απελπισμένα όπου (νομίζει ότι) μπορεί να το βρει…

‘Ισως, αφού κατανοήσουμε ότι όλοι κάποτε κάτι χάσαμε και απελπισμένοι μπορεί κι εμείς να χρησιμοποιήσαμε κάποιου είδους υποκατάστατο, να πάψει ο ρατσισμός, η κατακραυγή, το να δακτυλοδείχνουμε όσους βρίσκονται στην ουσία σε μιαν απελπισία, πασχίζοντας να πάρουν ανάσα ενόσω πνίγονται.

Χρειάζεται να ψάξουμε μέσα μας για να βρούμε την κοινή, καθότι είμαστε όλοι άνθρωποι, αφετηρία από όπου ξεκινούν οι εξαρτημένοι. Δεν είναι ακατανόητοι, δεν άλλαξαν από την μια μέρα στην άλλη, δεν είναι αδιανόητο αυτό που τους συμβαίνει (φράσεις που συχνά ακούγονται από το κοντινό περιβάλλον ενός εξαρτημένου προσώπου στην αρχή της εξάρτησης), ή που «καλά, αυτός πάντα έτσι ήταν, αδύναμος» για όσους, παρότι έχει παγιωθεί η εικόνα της εξάρτησής τους, δεν θυμούνται ή δεν ξέρουν πότε ξεκίνησε. Το πότε ξεκίνησε μπορεί να είναι ασαφές αλλά το πότε μετεξελίχθηκε από μια εξάρτηση σε μια άλλου είδους εξάρτηση (ακόμη και σε εξάρτηση από έναν άλλον άνθρωπο), τότε έχουμε κάποια στοιχεία της τραγωδίας που βιώνει το πρόσωπο.

Όπως εμείς χρειάζεται να δούμε μέσα μας για να κατανοήσουμε όποιον εξαρτημένο από όποια εξάρτηση, έτσι και ο εξαρτημένος άνθρωπος θα κατανοήσει την πηγή της εξάρτησης του κοιτώντας βαθιά προς τα μέσα, ρωτώντας ξανά και ξανά μέχρι να πάρει ειλικρινή απάντηση, όχι από αυτές τις επιφανειακές που λέμε όταν μας ρωτάνε οι άλλοι (που φοβόμαστε ότι θα μας κρίνουν), χωρίς φόβο και χωρίς πάθος να μας ρωτήσουμε: τί μου λείπει; Τι με λυπεί (που το έχω χάσει);

Η απάντηση σε αυτό είναι η αρχή της μετάβασης από την εξάρτηση στην συνειδητή και επιδιωκόμενη επίτευξη του να καλύψω την εσωτερική μου ανάγκη με μετουσιωμένους τρόπους, πιο υγιείς, εστιασμένους στην κάλυψη του κενού του οποίου επιτέλους όταν του δώσεις αυτό που χρειάζεται, θα αρχίσει να γεμίζει και δεν θα μένει αυτός ο τεράστιος, αχανής, άδειος χώρος που όσο και να του δίνω από το «ναρκωτικό» μου, δεν γεμίζει ούτε στο ελάχιστο ή μόνο προσωρινά και βραχυπρόθεσμα. Δεν θα είναι πια ένα βαρέλι όλο τρύπες, καταδικασμένο να μην γεμίζει ποτέ.

Ο τραμπουκισμός, οι κατηγόριες και η περιθωριοποίηση ενός εξαρτημένου προσώπου μόνο ενισχύουν την απελπισία του και το αίσθημα μοναξιάς. Η απάντηση σε κάθε εξάρτηση χρειάζεται να είναι η ζεστασιά από την αγάπη, την αποδοχή, τον χώρο να υπάρχω και να είμαι.

Ας αγκαλιάσουμε το εξαρτημένο πρόσωπο, ακόμα θερμότερα αν είναι ο εαυτός μας.